In dit artikel wil ik ons favoriete muziekinstrument benaderen alsof we te maken hebben met een levend wezen. In zekere zin is dat ook zo, omdat het clavecimbel grotendeels vervaardigd is van hout. Dat was ooit min of meer ‘levende’ materie en is nu nog steeds onderhevig aan kleine veranderingen door temperatuur en luchtvochtigheid, afhankelijk van weertype en seizoen. Deze technische benadering laat ik verder rusten; het gaat me nu meer om de persoonlijkheid die we in het clavecimbel kunnen zien.
Om enkele typen van ‘clavecimbelpersoonlijkheden’ te kunnen omschrijven is een vergelijking met echte personen uit het dagelijks leven een handig hulpmiddel. Situaties waarbij iemand op een bepaalde manier verantwoordelijk is voor een huisgenoot, kunnen als model dienen voor deze beschouwing.
De misschien meest voorkomende situatie is de relatie tussen werkgever en bediende:
De Bewoner van een flinke villa heeft iemand in dienst voor het noodzakelijke werk in en om het huis. Deze Bediende is geschikt voor zijn taak, doet zijn werk naar behoren, krijgt daarvoor goed betaald en heeft niets te klagen. Wanneer hij wordt aangesproken is dat steeds bij zijn achternaam; tegenover anderen spreekt men het liefst over de Klusjesman of soms de Butler. Na verloop van een aantal jaren wordt de betrekking opgezegd, meestal vanwege het bereiken van een bepaalde leeftijd van de Werknemer. Met een gouden handdruk wordt deze uitgezwaaid en niet lang daarna sluit de Bewoner een arbeidsovereenkomst met een aanzienlijk jonger Persoon.
Velen van ons hebben zo’n clavecimbel. Je kunt er goed op spelen, er zijn geen mankementen en het instrument gaat hopelijk nog wat jaartjes mee. Daarna zijn we van plan een ander instrument te kopen, als het financieel haalbaar is een iets groter model, maar dat is natuurlijk afhankelijk van de opbrengst van het ‘oudje’. Als er mooi op gespeeld wordt, is dat meestal de verdienste van een getalenteerde speler. Een beginnende clavecimbelspeler heeft er wat moeite mee.
De volgende relatie uit het dagelijks leven komt in onze maatschappij helaas ook voor:
De Bewoner uit het vorige voorbeeld heeft een Gezinslid dat niet zo gezond is. Toen de ziekte net ontdekt werd viel het nog wel een beetje mee, maar nu is de Patient bedlegerig, de dokter moet vrij geregeld langskomen en de laatste jaren is er dagelijks verplegend personeel in huis aanwezig. Bezoekers van de villa worden altijd direct op de hoogte gebracht van de situatie, die eigenlijk uitzichtloos is. Een vervolg zoals met de Werknemer uit het eerste voorbeeld is vanzelfsprekend banaal. Een Gezinslid ruil je niet in voor iemand anders. Hier speelt de emotionele binding een belangrijke rol. De Patient heeft zijn hele leven in de villa doorgebracht, men heeft lief en leed met elkaar gedeeld enz.
Heeft u zo’n clavecimbel, dan is er reden tot droefheid. Uw instrument is een bron van zorg. Meestal mankeert er iets aan. Komt er iemand op bezoek die eens wil proberen hoe een clavecimbel nu eigenlijk speelt, dan moet u eerst vertellen wat er zoal nog aan gedaan moet worden, variërend van “het moet wel gestemd worden” tot “het mechaniek moet ik eens laten bijstellen.” Het is duidelijk dat zo’n clavecimbel geen bron van vreugde is voor zijn bezitter. Ermee voor de dag komen is enigszins genant, uitnodigen tot spelen doet het niet en de te maken kosten voor noodzakelijke reparaties nopen u tot gedachtenspinsels over eventuele verkoop via een dubieuze advertentie in een bekend tijdschrift. Voordat het echter zover kan komen, wordt u er door uw partner aan herinnerd dat dit toch uw eerste instrument is, zeg maar een jeugdliefde. Die doe je toch niet zomaar weg???
Gelukkig bestaan er ook heel plezierige relaties:
De Bewoner van een verderop gelegen villa is gehuwd met ene Andrea R. Ondanks haar gevorderde leeftijd ziet ze er levenslustig uit. Wie haar spreekt, komt onder de indruk van haar hartelijkheid en haar gevoel voor humor. De Bewoner spreekt altijd met grote waardering over haar en zorgt dat het haar aan niets ontbreekt. Samen hebben ze al menig jubileum gevierd en de toekomst zien ze met vertrouwen tegemoet.
Heeft u zo’n clavecimbel, dan bent u een gelukkig mens. Wanneer u achter de toetsen plaatsneemt is het altijd feest. Zeker, er moet wel eens wat bijgestemd worden en u verwijdert ook regelmatig het stof tussen stempennen en snaren. U zorgt dat het niet op de tocht staat en houdt bij vriezend weer de luchtvochtigheid in de gaten. Maar als er iemand op bezoek komt, dan hoeft u zich niet te verontschuldigen. U kunt uw gasten met een gerust hart even alleen laten met uw clavecimbel, want u weet wat er in hen omgaat nadat ze ermee hebben kennisgemaakt. Mooi spelen lijkt op dit instrument helemaal niet zo moeilijk te zijn… |
